آمار های موجود حاکی از آن است که بیشترین نخاله های ساختمانی را آجر و ملات سیمان تشکیل می دهند. این مواد قابلیت بازیافت داشته و تحقیقات نشان داده است می توان پس از بازیافت، از آن ها برای ساخت مصالحی استفاده کرد که به طور مثال قابل استفاده در لایه های راهسازی هستند.

موضوع ضرورت بازیافت نخاله های ساختمانی بخصوص در کشور های در حال توسعه بسیار مورد بحث است. علاوه بر مسائلی که در ادامه عنوان خواهد شد، زباله های ساختمانی تاثیرات مخرب ثانویه ای بر روی محیط زیست و زندگی مردم خواهد داشت.

به طور مثال برداشت بی رویه و غیر اصولی مصالح ساختمانی از منابع طبیعی در مسیر رودخانه ها می تواند در دراز مدت منجر به بروز حواث طبیعی نظیر سیل شود. همچنین تخلیه نخاله های ساختمانی در مجاورت سفره آب های زیرزمینی و رودخانه ها به مرور زمان باعث ورود مواد مضر به چرخه آب می شود. طرح جامع مديريت پسماندهاي ساختماني و عمراني شهر قزوين تهيه شد

نخاله ساختمانی چیست؟

به مواد اضافی جامدی که به دلیل انجام تعمیرات، بازسازی، ساختن و … راه ها و ساختمان ها به وجود می آید، نخاله یا ضایعات ساختمانی گفته می شود. در برخی موارد اصطلاح نخاله ساختمانی تنها به ضایعات ساختمانی محدود نمی شود و شامل تمامی مصالح به کار رفته در ساخت و ساز مثل شیشه، گچ، سیمان، آجر، سنگ، ایزوگام و … می شود که یا در اثر حوادث طبیعی مانند سیل و زلزله و یا بر اثر عملیات های تخریب انسانی به وجود آمده اند.

ضرورت بازیافت نخاله های ساختمانی

به انجام فرایندی بر روی ضایعات مصالح ساختمانی که منجر به تولید مصالح جدید و قابل استفاده می شود، بازیافت می گویند. با توجه به تغییر شیوه زندگی و توسعه شهر ها، میزان دور ریز های ساختمانی نسبت به گذشته افزایش بسیاری داشته است. امروزه با استفاده از تکنولوژی و دانش می توان این نخاله های ساختمانی رابازیافت و مدیریت کرد.

توجیه اقتصادی بازیافت نخاله ساختمانی

ممکن است با خود بگویید بازیافت نخاله های ساختمانی  احتیاج به فناوری و تکنولوژی مخصوص دارد و بسیار هزینه بر است، به همین دلیل بازیافت این ضایعات توجیه اقتصادی نخواهد داشت. این مسئله کاملا درست است که بازیافت نخاله ها هزینه بر است و در این مسئله علاوه بر مسائل فنی باید مسائل اقتصادی را نیز در نظر گرفت.

اما توجه داشته باشید در فرایند دفن نخاله های ساختمانی نیز مراحلی مثل حمل نخاله وجود دارد که پر هزینه و زمان بر است. بازیافت نخاله های ساختمانی شاید در کوتاه مدت فرایندی اقتصادی به نظر نیاید اما در بلند مدت، با در نظر گرفتن سایر ضرورت های بازیافت نخاله ساختمانی مثل تاثیرات مخرب زیست محیطی و قیمت بالای مصالح ساختمانی، قطعا یک برنامه بهینه و اقتصادی می باشد.

در ادامه به صورت جزئی تر به بررسی ۴ ضرورت بازیافت نخاله های ساختمانی می پردازیم:

۱- ایجاد مشکلات بهداشتی توسط نخاله ها

افزایش آلودگی های محیطی یکی دیگر از تاثیرات زیان بار دفن نخاله های ساختمانی بر محیط زیست طبیعی و محیط زندگی مردم است. ذرات آلودگی و گرد و غبار معلق در هوا نه تنها برای سیستم تنفسی انسان ها مشکل ایجاد می کند، بلکه تاثیر منفی بر زندگی جانوران و فتوسنتز گیاهان نیز دارند.

دفن غیر اصولی و غیر بهداشتی ضایعات ساختمانی می تواند منجر به آلوده کردن آب های سطحی، مثل دریاچه و رودخانه ها و خاک اطراف محل دفن شود. به دنبال این آلودگی ها بیماری های واگیر داری که در اثر وجود حشرات در این مناطق به وجود می آیند، مثل پشه سالک، شیوع پیدا می کند. با کاهش میزان نخاله های ساختمانی در اثر بازیافت، بالطبع مشکلات بهداشتی ناشی از آن ها نیز کاهش خواهد یافت.

۲- تاثیرات زیست محیطی نخاله های ساختمانی

یکی از وظایف ما در مقابل نسل های آینده، حفظ منابع طبیعی، محیط زیست و سرمایه های ملی کشور است. مدیریت و برنامه ریزی بازیافت نخاله های ساختمانی از تخریب محیط زیست و هدر رفتن منابع ملی کشور جلوگیری می کند و  همچنین باعث صرفه جویی در مصرف منابع انرژی مثل نفت و گاز می شود.

در ساخت بسیاری از مصالح ساختمانی ترکیباتی به کار می رود که پس از دفن باعث آلودگی سمی و شیمیایی خاک محل دفن و محیط زیست می گردد. با بازیافت نخاله های ساختمانی می توانیم آلودگی و تاثیرات مخرب ناشی از دفن آن ها را کاهش داده و به حفظ و بهبود اکوسیستم کمک کنیم.

۳- کمبود محل دفن نخاله

یکی از مشکلات دفن پسماند های ساختمانی به دلیل حجم زیادی که دارند پیدا کردن محل مناسب دفن است. این مسئله یکی از مهم ترین قسمت های مدیریتی دفن نخاله هاست. مکان مورد نظر باید با توجه به مسائل اقتصادی و تاثیرات محیط زیستی انتخاب شود که البته پیدا کردن این محل ها کار آسانی نیست.

در صورت بازیافت نخاله های ساختمانی قبل از دفن، مراحل جداسازی بر روی نخاله ها انجام می گیرد و تمام مواد ارزشمندی که قابلیت استفاده دوباره از آن ها وجود دارد، تفکیک و جداسازی می شوند. به همین دلیل به فضای بسیار کمتری برای دفن مواد غیر قابل بازیافت باقی مانده از نخاله های ساختمانی احتیاج خواهیم داشت.

۴- مناظر نامطلوب با وجود ضایعات ساختمانی

به وجود آمدن چشم انداز های نازیبا و نامناسب در اطراف شهر ها یکی دیگر از معضلات نخاله های ساختمانی است که می توان با بازیافت آن را به میزان قابل توجهی کاهش داد. برخی از نخاله های ساختمانی دارای ناخالصی های خطرناکی مانند شیشه و فلز هستند که علاوه بر ایجاد منظره زشت، ممکن است باعث بروز حادثه نیز شوند.

وجود نخاله های ساختمانی در فضای شهری می تواند تاثیر منفی در روحیه شهروندان داشته باشد. گاهی اوقات تاثیر تخلیه غیرقانونی ضایعات ساختمانی در حاشیه جاده ها تنها به ظاهر نامناسب محدود نمی گردد و باعث بروز تصادفات و تلفات جانی نیز می شود.

در این مطلب ۴ مورد از ضروری ترین دلایل بازیافت نخاله های ساختمانی را بررسی کردیم. با فراهم کردن شرایط مناسب بازیافت این ضایعات، علاوه بر تمام دلایلی که در این متن گفته شد، می توان برای تعداد زیادی اشتغال زایی کرد و از این طریق اقدامی در جهت رفع یکی از بزرگترین مشکلات هر جامعه ای انجام داد.

تولید و سازمان دهی ضایعات ساختمانی در کشورهای در حال توسعه مطالعه ی موردی کلان شهر تهران

• توجیه اقتصادی بازیافت نخاله ساختمانی
• چهار ضرورت اصلی بازیافت نخاله ساختمانی:
• ۱- ایجاد مشکلات بهداشتی توسط نخاله ها
• ۲- تاثیرات زیست محیطی نخاله های ساختمانی
• ۳- کمبود محل دفن نخاله
• ۴- مناظر نامطلوب با وجود ضایعات ساختمانی